جانا بلادور” بیضایی درانتظار مجوز انتشار”

نمایشنامه “جانا بلادور” بهرام بیضایی، نمایشنامه‌نویس و کارگردان ایرانی که چند سالی است در استنفور به تحقیق و پژوهش در زمینه تئاتر و نمایش سرگرم است همچنان در انتظار مجوز ارشاد است و ناشر آثار این کارگردان کهنه‌کار از احتمال انتشار این اثر در خارج از ایران خبر داد.

بر اساس گفته‌های خانم شهلا لاهیجی در خبری که در روزنامه شرق منعکس شده است، جانا بلا دور، که سال گذشته در دانشگاه استنفورد با کارگردانی خود بیضایی به صحنه رفت نمایشی سمبلیک براساس اسطوره‌های ایرانی است. این نمایش که به‌صورت سایه‌بازی اجرا شد به جنگ و آمیختن چهارعنصر اصلی طبیعت یعنی آب، باد، خاک و آتش می‌پردازد.

به‌نظر می‌رسد ممیزان اداره کتاب برای خواندن این کتاب، سبک سمبلیک و اسطوره‌ای آن را در نظر ‌نگرفته و درباره آن قضاوت کرده‌اند. لاهیجی با بیان اینکه بیضایی برای نشان‌دادن این جنگ، لباس انسانی به تن عناصر کرده است و در قالب شخصیت‌های ملموس آنها را توصیف کرده است، می‌گوید: «قهرمانان کتاب چهره‌های اسطوره‌ای و سمبلیک هستند که در قالب اسطوره‌ای قرار گرفتند و برای باور‌پذیرترشدن، نام انسانی دارند. مثلا یکی شده جانا و دیگری بلا دور. اما اینها اصل انسانی ندارند و بیشتر سمبلیک هستند به همین دلیل روابطشان هم همین‌طور سمبلیک است. مانند اسطوره‌هایی چون آناهیتا که وجود انسانی ندارد اما نماد آب پاک است و چهره‌ای انسانی می‌گیرد. این اثر، درآمیختن و جنگ بین چهار عنصر تشکیل‌دهنده نظام هستی را روایت می‌کند؛ اما کسانی که کتاب را بررسی کردند این موضوع را متوجه نشدند و گفتند که نمی‌توان آن را منتشر کرد.»

البته لاهیجی می‌گوید بیضایی تصمیم دارد این نمایش را در خارج از ایران منتشر کند: «متاسفم از اینکه اثری که باید در ایران منتشر می‌شد و در دسترس علاقه‌مندان به کارهای بیضایی قرار می‌گرفت، در ایران منتشر نمی‌شود. نمی‌دانم ضررش برای چه کسی خواهد بود. هرچند در نهایت کتاب منتشر می‌شود و کسانی که باید آن را بخوانند، می‌خوانند.» او می‌گوید: «این اثر در خارج از ایران اجرا و با تحسین بسیاری روبه‌رو شده است و امیدوارم به‌زودی به دست علاقه‌مندان برسد.» لاهیجی البته از انتشار نمایشنامه‌های ضیافت، میراث و سلطان مار که پیش‌تر در دیوان نمایش‌یک و دو چاپ شده بودند، به‌صورت نمایشنامه‌ای مستقل خبر داد و گفت: «بالارفتن هزینه‌های چاپ کتاب در ایران روی تغییر قیمت کتاب‌ها بی‌تاثیر نبوده. با آقای بیضایی صحبت کردیم تا به‌خاطر هزینه بالای دیوان نمایش، تعدادی از داستان‌های این مجموعه را جداگانه منتشر کنیم تا با قیمت کمتری در اختیار علاقه‌مندانِ آثار بیضایی قرار بگیرد.» سلطان مار، یکی از مهم‌ترین نمایشنامه‌های بهرام بیضایی است که براساس داستان‌های ایرانی نوشته شده. داستان‌هایی که به‌قول شهلا لاهیجی از زبان مادربزرگ‌ها شنیده‌ایم و متاسفانه این‌روزها کمتر به آنها توجه می‌کنیم و به سراغ داستان‌های غربی می‌رویم.

او می‌گوید: «سه‌نمایشنامه دیگر از بهرام بیضایی با عناوین «مجلس شبیه»، «داستان باورنکردنی» و «سفر به شب» در دست حروفچینی است. به محض اینکه کار حروفچینی تمام شود برای گرفتن مجوز به ارشاد می‌فرستیم.