کلیاتی درباره اوتیسم در جهان و ایران

Sensescultural: اوتيسم نوعي اختلال رشدي است كه با رفتارهاي ارتباطي و كلامي غيرطبيعي مشخص مي‌شود كه معمولا  اين اختلال در سال‌هاي نخستين زندگي فرد بروز مي‌كند و علت اصلي آن ناشناخته است. اين اختلال در پسران شايع‌تر از دختران است و وضعيت اقتصادي، اجتماعي، سبك زندگي و سطح تحصيلات والدين ارتباط و نقشي در بروز اوتيسم ندارد. اين اختلال در رشد طبيعي مغز، در حيطه تعاملات اجتماعي و مهارت‌هاي ارتباطي تاثير مي‌گذارد. اتيسم اختلالي كه طي سال‌هاي اخير روندي رو به افزايش را در پيش گرفته و امروزه ميزان شيوع آن در دنيا به گونه‌آی است که برابر آخرین آمارها از هر ٦٨ نفر يك كودك به اختلال اتيسم مبتلا است.

با وجود گسترش شيوع اين اختلال، دلايل اصلي آن مشخص نيست. سالهاست كه فرضيه‌هاي متعددي از جمله عوامل ژنتيكي، محيطي، ارثي، از سوی محققان مورد بررسي قرار گرفته‌ است اما هنوز موفق به كشف علت اصلي اختلال اتيسم نشده‌اند.

گر چه هنوز علت اتيسم مشخص نشده است اما نتايج تحقيقات نشان داده كه مصرف اسيك فوليك و رژيم غذايي غني از اسيد فوليك حداقل ٦٠٠ ميكروگرم در روز ،در طول بارداري خطر تولد كودك مبتلا به اتيسم را كاهش مي‌دهد. اين مسئله اهميت تغذيه در دوران بارداري را يادآور مي‌شود.

 در زمينه اطلاع‌رساني و ميزان آگاهي افراد از اختلال اتيسم، خوشبختانه آگاهي شهروندان نسبت به این اختلال بسیار بیشتر شده است، به گونه‌اي كه مادري كه متوجه تاخير تكلم كودك و عدم ارتباط چشمي فرزندش در مقايسه با فرزندان  دیگر مي‌شود، به متخصص مراجعه مي‌كند و يا نگراني خود را نسبت به فرزندش مطرح مي‌كند.

متاسفانه با وجود گسترش نسبي اطلاع رساني در اين زمينه ،هنوز امكانات براي درمان ( گفتار درماني، بازي درماني، توانبخشي) به ويژه در شهرستان ها محدود است.

۱۷۰۰ دانش‌آموز اوتیسمی شناسایی شده در ایران

برابر آخرين آماری که از خبرگزاری‌ها ونهادهای مرتبط با این اختلال دریافت شده است،  دانش آموزان اوتيسـم در ايـران در حـال حاضـر در سـطح كشـور حـدود ٧١٥ دانـش آمـوزان اوتيسـم در دوره پيش دبستاني، ٨٦٦ نفـر در دوره ابتـدايي، ٢٦ نفـر در دوره متوسـطه اول و ١١ نفـر در متوسـطه دوم هستند که جمع این افراد می‌شود بالای ۱۶۰۰ نفر که در ۲۲ مدرسه دولتی و ۱۰ مدرسه غیر دولتی و نیز ۲۰۰ کلاس ضمیمه در سطح کشور تحت پوشش سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور قرار دارند  و  مشغول تحصیل هستند. و البته به جز استان سیستان و بلوچستان از قرار در دیگر استان‌ها به تناسب امکاناتی برای کودکان اوتیسمی وجود دارد. البته شما می دانید که کودکان اوتیسمی اگر در زیر سه سالگی پدر و مادرشان متوجه شوند و دست به درمان و مراقبت تخصصی از‌ آنها بزنند امکان اینکه بتوانند جامعه پذیر شوند وجود دارد اما مشکل این است که ما هنوز مدارسی نداریم که کودک اوتیسمی زیر سه سال رابه شکل تخصصی پرورش دهند به جز برخی مراکز اوتیسمی در بخش‌های دولتی و خصوصی و یا برخی نهادهای خیریه مثل بنیاد خیریه کودکان اوتیسم که در آنجا کاردرمانی و گفتار درمانی و موارد دیگر را آموزش می دهند.

در کشورهای پیشرفته تشخیص اوتیسم بسیار سریع تر اتفاق مي افتد ، متخصصين با مشاهده علايم اوليه اتيسم ، قبل از دو سالگي علايم رفتاري كودك را مورد  بررسي قرار مي دهند و تا قبل از سه سالگي اختلال اتيسم را تشخيص مي دهند. به ويژه براي والديني كه فرزند اول شان مبتلا به اتيسم است ، متخصصين با احتمال رسيك ابتلا به اتيسم  فرزند دوم را از ٦ ماهگي مورد بررسي قرار مي دهند . اگر چه براي والدين بسيار استرس زا است اما در صورت تشخيص سريع و انجام خدمات درماني به نتايج موثرتري در كنترل رفتار كودكشان دست مي يابند.امروزه تست هاي غربال گري تشخيص اختلال اتيسم و طيف هاي ان در كشور هاي غربي وجود دارد كه تصور مي كنم در ايران هم متخصصين از اين تست ها استفاده مي كنند. اما همچنان نياز به گسترش دانش و اگاهي و تجربه بر اساس دانش روز در زمينه اتيسم است.

بخشي از تجارب و دانشي كه در كشور خلاء ان حس مي شود، مدرسه براي كودكان اتيسم است . چيزي در كشور هاي غربي به ويژه در امريكا در اين زمينه موفق بوده است.

براي داشتن مدرسه مجهز بخش مهم ان تربيت معلم ، مربي ، درمانگر و داشتن نيروي متخصص و مجرب است . مدرسه اي بتواند بخشي از استرس و الام والدين را كاهش دهد و از همه مهم تر بتواند كودكان مبتلا به اتيسم را در فضاي بدون استرس تربيت ، تعليم و اموزش لازم كسب كنند. به گمانم راه اندازی و تقویت یک مدرسه نمونه و بهسازی ان و مدلینگ قرار دادن آن در ایران می‌تواند نقش بسزايي در توسعه اهداف ( توسعه دانش و تربيت و اموزش كودكان اتيسم) داشته باشد.  همان نکته‌ای است که به گمانم یکی از هدف‌های همین نمایشگاه شناساندن چنین چیزی با بهره گیری از ظرفیت‌هایی است كه هنرمندان برای تبلیغ و گسترش این فعالیت دارند و می‌توانند به ما پزشکان و روانپزشکان و … مدد برسانند. در این الگو باید کلیه متخصصین ذیربط مثل روانپزشکان اطفال، پزشکان اعصاب اطفال، کارشناسان و دست اندرکاران توانبخشی و خانواده‌ها شرکت کنند.

مریم جباری

روانشناس بالینی

تذکر: هر گونه برداشت و نقل از این مطلب باید با اجازه مکتوب از بنیاد SensesCultural باشد و نقل بخش یا متن کامل این مطلب در هر شکل آن(‌اینترنتی، چاپی و …) ممنوع و حق پی‌گرد قانونی برای بنیاد محفوظ است.