رشد كلام در کودکان اوتيسمی

تقريبا ٢٥ درصد كودكان مبتلا به اتيسم دچار مشكلات تكلم هستند و متاسفانه اين رقم نسبت به يك نسل گذشته ٥٠ درصد افزايش يافته است. محققين يكي از دلایل افزايش ميزان اختلال اتيسم نسبت به قبل را ناشناخته بودن اين اختلال در سا‌ل‌هاي گذشته دانسته كه در ميان عموم مردم به رسميت شناخته نشده بود. امروزه مداخلات درماني براي كودكان اتيسم نقش بسزايي در رشد و حتي بهبود نسبي تكلم كودكان دارد.

تحقيقات زيادي در زمينه تكلم كودكان اتيسم انجام شده شده است. از جمله این تحقيقات كه اخيرا در اين باره انجام شده، مطالعه‌اي است كه اريكا ودكا و همكارانش در سال ٢٠١٣ با حمايت موسسه سيمونز آمریکا در زمينه تاخير تكلم در بر روي ٥٣٥ كودك اتيسم زیر ٨ ساله انجام دادند.در اين پژوهش كوكان اتيسم تا قبل از ٤ سالگي تاخير در كلام داشتند نتايج اين مطالعه پس از مداخلات درماني و گفتاردرماني نشان داد كه ٧٠ درصد كودكان اتيسم رشد تكلم داشتند و علاوه بر اين هوش غيركلامي بالا و كاهش اختلال اجتماعي هر دو در ميزان رواني گفتار موثر بوده‌ و رفتارهاي كليشه‌اي و تكراري و حواس پنجگانه ارتباطي با تاخير كلام نداشتند. در نتيجه عوامل اجتماعي و شناختي نقش بسيار زيادي در رشد و يا تاخير تكلم در كودكان اتيسم دارد.

موسسه سيمونز از جمله موسساتي است كه سال‌ها خدماتي را براي حمايت كودكان اتيسم ارايه مي‌كند.

د هلن فلاسبرگ مدير تحقيقات اتيسم و اختلالات رشدي دانشگاه بوستون در اين باره گفت، كودكاني كه زودتر اختلال اتيسمشان تشخيص داده مي‌شود و از مداخلات درماني چون گفتاردرماني استفاده مي‌كنند، پيشرفت بسزايي در رشد تكلمشان خواهند داشت. به عنوان مثال كودكاني كه در سنین ٢-٣ سالگي از مداخلات درماني استفاده كنند، در مقايسه با كودكاني كه از سن ٦-٧ سالگي از مداخلات درماني براي بهبود تكلم استفاده می‌كنند، رشد و پيشرفت بيشتري خواهند داشت. همچنين برخي از محققين مهارتهاي حركتي و توجه و تمركز را در رشد تكلم كودك اتيسم موثر مي‌دانند.
كاني‌كاساري، استاد توسعه انساني و روانشناسي دانشگاه كاليفرنيا درلوس‌آنجلس در گفتگو با موسسه سيمونز گفت: كودكان اتيسمي در رشد كلامي تاخيرهايي دارند و برخي كودكان حداقل واژه كلامي را دارند و به منظور بهره‌گيري از نتايج و يافته‌هاي تحقيقي ابتدا بايد تعريف دقيق و مشخص از حداقل دامنه لغات كودك مبتلا به اتيسم ارايه داد، در غير اين صورت بدون ارايه تعريف كلي،مقايسه نتايج پژوهش‌هاي مختلف در زمينه تكلم كودكان اتيسم دشوار خواهد بود. به عنوان مثال بسياري از مطالعات مختلف حداقل واژگان كلام كودك اتيسم را بين ٥ تا ٣٠ كلمه تعريف كرده‌اند. برخي از كودكان اتيسم تنها قادر به بيان تك واژه مانند ” ماما”” دادا” هستند و بارها آن را بدون توجه به مفهوم و ضرورت بيان آن تكرار مي‌كنند.
علاوه بر مداخلاتي كه درمانگران براي بهبود وضعيت تكلم كودكان اتيسم به كار مي‌برند برخي از روش‌ها نيز براي رشد تكلم در كودكان و نوجوانان بدون تكلم اتيسم نيز مي‌تواند توسط والدين در تعامل با فرزندشان اجرا شود.
اين روش‌ها شامل:
١- تشويق به بازي و تعامل اجتماعي:
كودکان اتيسم از طريق بازي‌كردن نكات بسيار مفيدي را مي‌آموزند كه در حالت معمولي يادگيري آنها برايشان سخت هستند. در واقع بازي تعاملي متقابل را بين كودكان و هم بازي‌هايشان( والدين) ايجاد مي‌كند. بنابر اين، بازي فرصت بسيار مناسبي براي ايجاد تعامل دو طرفه بين والدين و فرزندشان است .برخي از اين تعاملات مي‌تواند به صورت خواندن آواز، خواندن شعرهاي كودكانه با تن و لحنی ملايم باشد. در ضمن بازي،والدين مي‌توانند به راحتي تماس چشمي دوطرفه با فرزندشان داشته باشند.
٢- تقليد از رفتار: برخي از رفتارهاي تقليدي فرزندتان او را تشويق مي‌كند تا الگوهاي رفتاري شما را تقليد و او را به تعامل ترغيب مي‌كند . بنابر اين سعي كنيد در ابتدا براي انجام اين كار، آن را هدفمندانجام دهيد با تقليد و ترغيب كودك به تقليد از شما الگوي رفتاري مناسبي را به او اموزش دهيد و ضمن تقليد از كلمات و جملات كوتاه استفاده كنيد تا كودك راحتر بتواند ان ها را تكار و يا تقليد كنيد. فراموش نكنيد كه يادگيري حاصل تكرار كردن و اين تكرار براي كودكان مي تواند بخشي از تقليد باشد كه به دفعات بايد انجام شود تا آموخته شود.

٣- تمركز بر زبان بدن و يا ارتباط غيركلامي؛
حركات و تماس چشمي مي‌تواند پايه‌اي براي ساخت زبان و تكلم باشد. بنابر اين فرزندتان را تشويق كنيد تا از الگوهاي رفتاري غيركلامي شما تقليد كند و به آن پاسخ دهد در واقع تفاوت اين مرحله با روش دوم دريافت پاسخ رفتاري از كودك شما است. سعي كنيد تمام مهارت و هنر خود رادر استفاده از زبان بدن و كلام (مانند؛ كف‌زدن، باز كردن و دست دادن ،…) در برقراري ارتباط با فرزندتان به كار گيريد.
٤- به كودكتان فرصت حرف زدن بدهيد. با آرامش به او نگاه كنيد و با حركات سر و حالات چهره او را تاييد كنيد با اين رفتارهاي غيركلامي به او نشان مي‌دهيد كه منتظر شنيدن كلام او هستيد. كودك به خوبي آرامش شما را درك مي‌كند و مي‌فهمد كه می‌تواند واژه‌ها و جملات كوتاه حتي نامفهومش را با تاخير بيان كند و همين مسئله منجر به ايجاد قدرت ارتباط در كودكتان مي‌شود .

٥- سعي كنيد  از زبان ساده و كودكانه استفاده كنيد. هر چه كلام شما رسا و ساده و روان باشد كودك اتيسم بيشتر تشويق مي‌شود شما را شنود و حتي تقليد كند. واژه‌ها و جملات كوتاه ساده مانند توپ را بده، و يا تك واژه‌اي مانند سلام و يا هر كلمه‌اي جنبه آموزشي و كاربردي و به ويژه عاطفي دارد و مي‌تواند به كار رود.

٦- سعي كنيد به علايق كودكتان توجه كنيد. صبور باشيد و كلمات و جملات كودكتان را قطع نكنيد و حتي در بيان كلماتي كه به سختي بيان مي‌كند او را همراهي كنيد. قطع كلام اعتماد به نفس او را كاهش مي‌دهد و او را مضطرب مي‌سازد .
به خاطر داشته باشيد كه تعامل و ارتباط كلامي ناموفق مادر و پدر و كودك را خسته و نااميد مي‌كند. بنابر بر اين يكي از اصول مهم در اجراي اين روش‌ها پذيرش كودك‌تان با مشكلاتش است. با اين نگرش توقع شما از كودكتان متناسب با توانايي‌هايش خواهد شد و همين نگرش شما را در كمك به فرزندتان ياري مي‌كند.

٧- براي رشد كلام كودكتان از تصاوير استفاده كنيد. بنابر اين از حواس ديداري و لمس كودك اتيسم براي يادگيري كلمات استفاده كنيد. به عنوان مثال براي ياد دادن يك كلمه و يا واژه از تصاوير مربوط به ان كلمه استفاده كنيد.

SENSES CULTURAL / Senses Academy of Health
Maryam Jabbari, Health Director, PSYD, PHD Candidate
ww.sensesculturalfarsi.org
www.sensescultural.org
M PO Box 660606, Sacramento, CA 95866
O 8880 Cal Center Drive, STE 400, Sacramento, CA 95826D