تازه‌های احساسات فرهنگی
آخرين اخبار و رويداد‌ها
بیش‌فعالی از تشخیص تا درمان
چگونه بيش فعالي را تشخيص دهيد؟
اين بخش در ادامه نوشته قبلي است كه با طرح يك سوال آن را آغاز مي‌كنیم. كدام يك از موارد زير در كودكان مبتلا به اختلال بيش فعالي ممكن است مشاهده شود؟
١- پسران بيش‌فعال به صورت پيوسته صحبت مي‌كنند و نمي‌توانند بنشينند.
٢-خيال‌باف هستند و وقتي پشت ميز مي‌نشينند، به جاي ديگري فكر مي‌كنند
٣-هر دو موارد
پاسخ درست گزينه ٣
بیش فعالی‌معمولا قبل از سنين ٤ يا ٥ سالگي علايم در كودكان بروز مي‌كند، بسیاري از كودكان آموخته‌اند كه چگونه با ديگران ارتباط برقرار كنند و يا توجه كنند، بر روي صندلي بنشينند و آرام باشند. اما وقتي به سن مدرسه مي‌رسند، آموخته‌ها تاثيري در كنترل رفتار و هيجاناتشان ندارند و علايم بي‌توجهي، بيش‌فعالي و تكانشوري را نشان مي‌دهند.
يكي ديگر از علايم بيش‌فعالي اين است كه در صورتي كه كودك در محيط شلوغ قرار مي‌گيرد ميزان تمركز او كاسته مي‌شود و ترجيح مي‌دهد به چيزهايي كه در محيط اطرافش وجود دارند توجه كند. بنابر اين معمولا نياز به يك محيط آرام براي تمركز دارند.
علايم و نشانه‌هاي عدم توجه در كودكان:
عدم توجه به پرداختن به جزييات
بي دقتي و اشتباه
مشكل تمركز در صورتي كه در يك محيط بمانند و به راحتي پريشان مي‌شوند.
بيشتر دوست دارند صحبت كنند تا گوش دهند.
خيلي زود عصبي و كلافه مي‌شوند
مشكل به خاطر آوردن دستوالعمل‌ها
مشكل سازماندهي و برنامه‌ريزي
از كار زود خسته مي‌شوند و آن را نا تمام رها مي‌كنند
فراموشي و سهل‌انگاري در انجام تكاليف و غيره
بي‌قراري و پيچ و تاب خوردن
حركت در اطراف به طور مداوم
مذاكرات بيش از حد
قادر به انجام بازي بي‌سرو صدا و يا استراحت‌كردن نيستند.
معمولا كودكان مبتلا به اختلال بيش‌فعالي واكنش‌هاي عاطفي بيش از حد را نشان مي‌دهند و اطرافيان با مشاهده اين رفتارها به كودك برچسب و عنوان‌هايي مانند بي‌احترامي، رفتار عجيب و غريب می‌‌زنند.
ممكن است از خودتان بپرسيد علائم و نشانه‌هاي هيجاني و عاطفي كودكان مبتلا به اختلال بيش‌فعالي چه چيزهايي هستند؟ در زير برخي از نشانه‌ها ذكر شده است:
– پاسخ‌دادن در كلاس بدون اينكه از او سوال شود.
-عدم انتظار و بي‌حوصلگي در صف‌بودن تا نوبت او شود.
– دخالت در مكالمات و يا ارتباطات ديگر
-عدم توانايي در نگه داشتن و كنترل احساس قدرت در نتيجه طغيان خشم و بد اخلاقي
– حدس زدن به جاي صحبت كردن و حل مشكلات
نكته بسيار مهم اين است كه بايد در نظر داشته باشيد صرفا با وجود چند علايم چون بي‌توجهي، تكانشگري و… نمي‌توان برچسب بيش‌فعالي به كودك زد چرا كه برخي از علايم ممكن است بر اساس شرايط زندگي كودك و حوادث استرس‌زا ايجاد شود.
مانند:
مشكلات خواندن، نوشتن، مهارتهاي حركتي و يادگيري زبان.
وقايع دردناك و ضربات روحي(مانند مرگ نزديكان، دوست و يا طلاق)
اختلال رفتاري مانند اختلال سلوك و اختلال نافرماني
شرايط پزشكي از جمله تيروئيد، شرايط عصبي، صرع و اختلال خواب
همه این موارد سبب می‌شود تا تمرکز کودک کاهش یابد. در صورتي كه كودك قادر به تمركز بر روي كارها و درسهايش نباشد و كنترلي بر رفتارهاي هيجاني نداشته باشد و در محيط مدرسه به جاي سازش و همكاري، بيشتر مبارزه كند و خود را به درد سر اندازد و شرايط سختي را براي دوستان و اطرافيان و نهايتا براي والدين ايجاد كند. در چنین مواقعی بروز مكرر اين علايم منجر به مشكلات بيشتري در حالات روحي كودك خواهد شد و مي‌تواند اعتماد به نفس او را كاهش دهد و روابط كودك را با والدينش دچار تنش كند.
راه حل چيست؟
با مشاهده علائم بيش‌فعالي و بي‌توجهي و تكانشگري و بعد از مراجعه به روانشناس یا روانپزشک و تنها با تشخيص روانپزشك و يا روانشناس درمان را آغاز كنيد.
با كمك متخصص و انجام درمان، اجراي رژيم غذايي صحيح و ورزش، اصلاح محيط خانه و به حداقل رساندن ميزان حواس‌پرتي كودك، تغييرات رفتاري مثبتي را به مرور در كودكتان مشاهده خواهید کرد.
بخش مهمي از حمايت والدين، همكاري و توجه به كودك در محيط مدرسه است. در صورتي كه كودك شما در مواقع انجام كارهايش خسته مي‌شود بايد بر روي او نظارت داشته باشيد و با تشويق و تاييد بر روي نقاط مثبت و توانايي‌هايش در اتمام كارش او را ترغيب كنيد.
كودك مبتلا به اختلال بيش‌فعالي اغلب انرژي زيادي دارد و ورزش‌كردن به صورت مرتب و ساير فعاليت‌هاي بدني مي‌تواند به او كمك كند كه انرژي خود را سالم صرف كند و بر روي حركات و مهارت خاص خود تمركز و توجه داشته باشد. انجام فعاليت‌هاي بدني منجر به كاهش افسردگي، اضطراب و رشد مغز مي‌شود. از طرفي ورزش منجر به خواب بهتر در كودكان مي‌شود و علائم بيش‌فعالي را كاهش مي‌دهد.
ورزش‌هايي مانند فوتبال، بسكتبال، يوگا و آموزش‌هاي هنرهاي رزمي مانند تكواندو كه نياز به تمركز دارد، به كنترل ذهني و كاركرد بهتر بدن نيز كمك مي‌كند.
كودكان مبتلا به اختلال بيش‌فعالي معمولا تعاملات ساده‌اي دارند و در تعاملات اجتماعي‌شان بيشتر مبارزه مي‌كنند، بيش از حد صحبت مي‌كنند و يا صحبت ديگران را قطع مي‌كنند و پرخاشگرند و به دليل عدم بلوغ عاطفي مشكلاتی در دوستي با همسالانشان دارند. هر چند عموم كودكان بيش‌فعال فوق‌العاده با هوش و خلاق هستند اما از نظر اطرافيان و دوستان این وجه شخصیتی آنها چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
يادگيري مهارتها و قوانين اجتماعي براي كودكان مبتلا به اختلال بيش فعالي سخت است. بنابر اين والدين بهتر است به اصول زير توجه كنند:
با فرزندتان با ارامش صحبت كنيد و به او نشان دهيد كه جطور آرام مي‌توانيد صحبت و مشكلاتتان را حل كنيد.
در بازي با كودكانتان نقش و سناريويی را طراحی و خودتان با فرزندتان بازي و سعي كنيد مهارتهاي اجتماعي را به او آموزش دهيد.
دعوت از دوست يا دوستان كودكتان و سازماندهي بازي براي او. این گونه او می‌آموزد چطور مي‌تواند با ديگران تعامل برقرار كند.
آموزش كنترل برخي از رفتارهاي منفي در طول بازي از جمله، هل‌دادن ، فريادزدن در خانه و حياط.
با رعایت و به کاربستن این موارد در خواهید یافت که در فاصله زمانی نه چندان بلند کودکتان چگونه می‌تواند بر بیش‌فعالیش غلبه کرده و یا آن را کنترل کند.
ماریا فروزان
روانشناس
تذکر: هر گونه برداشت و نقل از این مطلب باید با اجازه مکتوب از بنیاد SensesCultural باشد و نقل بخش یا متن کامل این مطلب در هر شکل آن(اینترنتی، چاپی و …) ممنوع و حق پی‌گرد قانونی برای بنیاد محفوظ است.
تاريخ: ۱۳۹۴/۰۹/۲۱
كليد‌واژه‌ها: بیش‌فعالی
