تازه‌های احساسات فرهنگی






آخرين اخبار و رويداد‌ها




زیست نامه:ساموئل مارتین جردن(1871-1952)

s-martin-jordan1ساموئل مارتین جردن (Samuel Martin Jordan) (۱۸۷۱–۱۹۵۲ م) معلم و مبلغ آمریکایی است که به پاس خدماتی که در تعلیم وتربیت ایرانیان در سال های ابتدایی قرن 13 انجام داد در خاطر ایرانیان مانده است و حتی ملک الشعرای بهار به یاد او شعری سرود.

او  از سال ۱۸۹۹ تا سال ۱۹۴۰ ریاست کالج آمریکایی که بعدها به دبیرستان البرز تبدیل شد را بر عهده داشت. به تعبیری او را باید بانی و بنیانگذار و سازنده دبیرستان البرز در تهران نامید که مدتی بعد دبیرستان دخترانه آمریکایی در تهران را هم بنا گذاشت. شیوه بدیع او تازه اش در تاسیس و اداره دبیرستان سبب شد تا این تجربه از سوی شکرالله ناصر در سال 1323 مکتوب و در کتابی با عنوان “روش دکتر جردن” در ایران  منتشر شود که با بازگشت دوباره اش به ایران همزمان شد.

مارتین جردن در سال 1871 در  شهر یورک در  ایالت پنسیلوانیای آمریکا بدنیا آمد. پس از تحصیل در دبستان و دبیرستان در سال ۱۸۹۵ میلادی از کالج لافایت درجه B.A (لیسانس) گرفت. در سال ۱۸۹۸ درجه کارشناسی ارشد الهیات (M.A) از دانشگاه پرینستون را دریافت کرد. در سال ۱۹۱۶ کالج لافایت او را با درجه D.D (دکتر در حکمت و فلسفه) شناخت و در سال ۱۹۳۵ میلادی از کالج واشنگتن و جفرسون  بدرجهٔ دکترای حقوق نائل شد.

دکتر جردن در سال ۱۸۹۸ میلادی (۱۲۷۸ خورشیدی)  7 سالی قبل از انقلاب مشروطیت به ایران آمد و یک سال بعد ریاست مدرسه را به عهده گرفت. در سال ۱۹۱۳ میلادی (۱۲۹۲ خورشیدی) با راه‌اندازی کلاس‌های باقی‌مانده دوره دوازده‌ساله دبیرستان تکمیل کرد. در سال ۱۹۱۸ میلادی (۱۲۹۷ خورشیدی) اولین ساختمان شبانه‌روزی که در آن زمان، سالن مک‌کورمیک (Maccormick Hall) نامیده می‌شد و یک ساختمان دیگر پایان یافت.

به پاس خدمات فرهنگی وی در ساخت دبیرستان البرز، در دوران قاجار و پهلوی دو مدال و نشان به او اهداء شد. در سال 1300 خورشیدی از سوی آخرین پاذشاه قاجار  نشان درجه دوم علمی و در سال 1319 به او و همسرش نشان درجه یک علمی اهداء شد. او به همراه همسرش یک سال قبل از سقوط رضاشاه به آمریکا بازگشت اما عشق وعلاقه به ایران و فرهنگ ایرانی سبب شد تا او در سال 1323 و در کوران اتفاقات شهریور 20 به ایران بازگردد که با استقبال گسترده شاگردانش روبرو شد. شاگردانی که در این دوره هر کدامشان سمت ومنصبی داشتند.

در سال ۱۳۲۶ هجری خورشیدی، مراسمی به یاد او و برای بزرگداشت او در تالار دبیرستان البرز بر‌گزار شد و نیم تنه سنگی وی را که استاد ابوالحسن صدیقی تراشیده بود، در کنار در ورودی آن نصب کردند. این پیکره بعداً به کتابخانه دانشگاه صنعتی امیرکبیر منتقل گردید. خیابان جردن(آفریقا) که از میدان آرژانتین(آفریقای کنونی) شروع و تا منطقه الهیه ادامه پیدا می کند به پاس خدمات فرهنگی او جردن نامگذاری شد و جالب این که بعد از سال ها تغییر نام همچنان به همین نام به کار برده می شود.

خدمات فرهنگی او چنان در ذهن برخی از اهل فرهنگ باقی ماند که ملک الشعرای بهار به یادش و کاری که کرد سروده ای برایش نوشت با این ابیات:

تا کشور ما جایگه جردن شد
بس خارستان کز مددش گلشن شد
این باغ هنر که دور از او بود، کنون
چشمش به جمال باغبان روشن شد

و یا در رباعی دیگری که جردن را مقابله کننده با نادانی و بی سوادی و مبارز راه دانش می نامد:

نادانی چیست جز به غفلت مردن؟
باید به علاج از این مرض جان بردن
گفتم که طبیب درد نادانی کیست؟
پیر خردم گفت که جردن، جردن!

او ایران را وطن دوم خود می‌نامید و همواره از آن به نیکی یاد می‌کرد. وی در سال ۱۳۳۳ هجری خورشیدی، در ۸۱ سالگی در آمریکا در گذشت.

خاطرات و مبارزه ای که دکتر جردن در راه دانش و سواد آموزی ایرانیان انجام داد در خاطر اهل فرهنگ باقی ماند تا بیش از نیم قرن بعد از درگذشت او یک ایرانی آمریکایی به نام فریبرز مسیح مرکز ایرانشناسی دانشگاه کالیفرنیا در ارواین را ایجاد کند و نام ساموئل جردن را بر آن بنهد. مرکزی که دکتر حسین عمومی، نوازنده و ردیفدان شهیر نی و استاد موسیقی سنتی نزدیک به یک دهه است در آن مشغول تدریس و تحقیق و پژوهش است.

تاريخ: ۱۳۹۳/۰۹/۲۲
كليد‌واژه‌ها: آمریکاییان در ایران | ساموئل جردن | مرکز ایرانشناسی دانشگاه کالیفرنیا | مرکز مطالعات ایرانی دانشگاه ارواین
Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail


نظر شما:
نام و نام‌خانوادگی:* رايانامه:* تارنما: